Schijnzelfstandigheid ZZP’er voorkomen: aandachtspunten (Wet DBA)

Als ZZP’er wil je je onafhankelijkheid behouden en voorkomen dat je als schijnzelfstandige wordt beschouwd (met alle gevolgen daarvan). De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) heeft veel aandacht gekregen door het verdwijnen van het handhavingsmoratorium. Juridisch gezien zijn de aandachtspunten echter niet (echt) veranderd. Waar moet je als ZZP’er op letten?
[Let op, dit zijn slechts aandachtspunten. In de praktijk wordt altijd naar alle omstandigheden van het geval gekeken. In de ene situatie geeft een aandachtspunt als gezagsverhouding de doorslag, terwijl dit in een andere situatie een heel ander punt kan zijn.]

(Geen) Gezagsverhouding

Zorg ervoor dat je opdrachtgever geen directe leiding of toezicht uitoefent op jouw werk. Jij bepaalt zelf hoe je het werk uitvoert, zonder gedetailleerde instructies of verplichting om op vaste tijden te werken.
Er mag zeker wel sprake zijn van het geven van instructies en/of invulling van de taken zelf. De inhoud en uitvoering hoort echter voor de zelfstandige te zijn.

Eigen ondernemerschap

Werk voor meerdere opdrachtgevers en zorg voor een eigen bedrijfsmatige uitstraling, zoals een eigen website, visitekaartjes. Dit toont aan dat je niet economisch afhankelijk bent van één opdrachtgever.

Het is op zichzelf geen probleem als je voor een bepaalde periode slechts 1 opdracht/opdrachtgever hebt. Bijvoorbeeld wanneer je 6 maanden voor een specifiek project 40 uur per week bij bedrijf X ingehuurd wordt. Gaat het echter om een heel jaar, dan kan dit een contra-indicatie voor zelfstandigheid zijn.

Geen verplichting tot persoonlijke arbeid

Je moet in staat zijn om, indien nodig, een vervanger in te schakelen zonder dat de opdrachtgever dit kan verbieden. Dit wijst erop dat je een zelfstandig ondernemer bent en niet in loondienst werkt.

Wel kunnen er natuurlijk bepaalde vereisten worden gesteld aan de vervanger. Als jij als zelfstandige een certificaat of diploma nodig heeft, mag dit natuurlijk ook voor de vervanger gelden.

Denk bij “vervanging” echter ook aan het uitbesteden van randtaken of specifiek uitzoekwerk. Natuurlijk kan een opdrachtgever wel overeenkomen dat er voor geheimhouding gezorgd moet worden wanneer iemand anders ingeschakeld wordt door de zelfstandige.

Gebruik van eigen materialen en middelen

Een echte ondernemer maakt zoveel mogelijk gebruik van eigen gereedschappen, software en werkruimtes. Het structureel werken met bedrijfsmiddelen van de opdrachtgever kan wijzen op een dienstverband. Dan ben je meer vergelijkbaar met werknemers binnen de onderneming van de opdrachtgever.

Soms moet er vanwege IT en/of veiligheid op beveiligde apparatuur gewerkt worden. Dit is natuurlijk geen probleem aangezien het om noodzakelijkheden gaat.

Inbedding taken in de onderneming/vergelijking met werknemers

Een belangrijk aandachtspunt is of de werkzaamheden die de zelfstandige uitvoert tot de kerntaken van de opdrachtgever behoren. En daarmee ook de verhouding tot werknemers met een arbeidscontract.

Een adviesbureau die 10 werknemers als adviseur op grond van een arbeidscontract in dienst heeft en vervolgens een zelfstandig adviseur aantrekt komt al snel in de problemen. Waarom wordt er voor een zelfstandige gekozen? Het gaat om de kerntaken van de onderneming en er lijkt geen reden te zijn om een zelfstandige aan te trekken.

Dit kan al weer anders zijn als het om een tijdelijke en/of adviseur op een specifiek deskundig gebied gaat.

Nog twee voorbeelden:
-Schoonmaken hoort niet tot de kerntaken van een advocatenkantoor. Het gebruikmaken van een ZZP’er als schoonmaker levert dan ook niet snel problemen op.
-Juridische werkzaamheden behoren niet tot de kerntaken van de meeste ondernemingen. Een zelfstandig jurist inschakelen voor een klein aantal uren per maand (zelfs als dit gedurende lange tijd is), levert dan ook niet snel problemen op.

Conclusie

Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, is het belangrijk dat je je onafhankelijkheid als ondernemer aantoont en heldere afspraken maakt met opdrachtgevers. Door bovenstaande aandachtspunten goed in het oog te houden minimaliseer je het risico op kwalificatie als werknemer/schijnzelfstandige.