Inleiding

Er is in het Nederlandse recht een verschil tussen “auteursrecht” en “naburige rechten”. Auteursrecht is het recht van de “maker” van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst. Het gaat dan bijvoorbeeld om een schilderij, film of het schrijven van een nummer. Maar hoe zit het dan voor de uitvoerend kunstenaar? Heeft bijvoorbeeld een danser of toneelspeler dan geen rechten? Voor deze groep is er een speciale wet, genaamd de “Wet op naburige rechten”.

Wet op naburige rechten (verder WNR)

De wet op naburige rechten regelt welke rechten uitvoerende kunstenaars kunnen hebben. In tegenstelling tot het auteursrecht gaat het dan bijvoorbeeld om de uitvoering van “een werk” (van een ander). Denk bijvoorbeeld aan de uitvoering van een sprookje of een choreografie, of de muziekartiest die een nummer uitbrengt dat door een ander is geschreven.

Iemand kan ook auteursrecht en een naburig recht tegelijkertijd hebben. Dit is bijvoorbeeld het geval als je een toneelstuk schrijft en deze zelf ook uit voert. Het moet wel gaan om eigen gemaakt (of samen gemaakt) werk.

BENIEUWD NAAR WAT ER PRECIES IN DE WET STAAT? LEES DE WET OP WETTEN.OVERHEID.NL

Definitie uitvoerend kunstenaar

De WNR regelt de rechten van vertolkers (uitvoerende kunstenaars) van een “werk”. De WNR omschrijft een uitvoerend kunstenaar in artikel 1 onder a als:

de toneelspeler, zanger, musicus, danser en iedere andere persoon die een werk van letterkunde, wetenschap of kunst of een uiting van folklore opvoert, zingt, voordraagt of op enige andere wijze uitvoert, alsmede de artiest, die een variété- of circusnummer of een poppenspel uitvoert;

art. 1 onder a, Wet op naburige rechten

De rechten die je als uitvoerend kunstenaar hebt behoren (in principe) toe aan degene die is aangeduid als de uitvoerend kunstenaar van een bepaald werk (artikel 1a). Als er niemand is aangeduid als uitvoerend kunstenaar, wordt het recht geacht te behoren bij degene die het werk heeft uitgevoerd. In beide gevallen is er natuurlijk tegenbewijs mogelijk als de situatie anders zou liggen.

Rechten van de uitvoerend kunstenaar

De naburige rechten krijg je automatisch door het werk te te maken/uit te voeren. Hier hoef je geen aanvraag voor te doen en er zijn ook geen kosten aan verbonden. De rechten gelden wereldwijd voor meestal 50 jaar (in Nederland en sommige andere gevallen 70 jaar). Deze rechten gaan na de dood van een kunstenaar door erfopvolging over op de erfgerechtigden.

Artikel 2 WNR geeft aan de uitvoerende kunstenaar het uitsluitend recht om toestemming te verlenen voor de volgende handelingen:

• het opnemen van een uitvoering;
• het reproduceren van een opname van een uitvoering;
• het in het verkeer brengen van een opname van een uitvoering of reproductie daarvan;
• het uitzenden van of beschikbaar stellen voor het publiek van een uitvoering;

Als je naburige rechten hebt kun je die rechten (tegen een vergoeding) overdragen aan een ander.

Zelfs als je de rechten hebt overgedragen kun je je nog steeds verzetten tegen bepaalde handelingen.
De wet geeft de volgende voorbeelden:

• verzet tegen openbaarmaking van de uitvoering zonder vermelding van de naam van de uitvoerend kunstenaar;
• verzet tegen openbaarmaking onder een andere naam dan die van de uitvoerend kunstenaar;
• verzet tegen wijzigingen in de uitvoering (tenzij het om redelijke wijzigingen gaat);
• verzet tegen misvorming/verminking/aantasting van de uitvoering die een nadeel aan de naam van de uitvoerend kunstenaar kan toebrengen.

Als je in loondienst bent

Wanneer je in loondienst bent bij een werkgever en daar als uitvoerend kunstenaar werkt, is het de werkgever die normaal gesproken gerechtigd is om de naburige rechten te exploiteren. Je voert het werk immers meestal uit in opdracht van je werkgever. De werkgever is wel (tenzij anders overeengekomen) verplicht een redelijke vergoeding te betalen aan de werknemer.

Conclusie

Als uitvoerend kunstenaar kun je naast auteursrechten dus ook te maken krijgen met naburige rechten. Deze krijg je als kunstenaar door gemaakte werken uit te voeren. De rechten zijn overdraagbaar en kunnen daarnaast aan de werkgever toebehoren als je in loondienst bent. Wel is er bijna in alle gevallen recht op een redelijke vergoeding en kun je zelfs na overdracht van rechten je nog verzetten tegen bepaalde handelingen.

Let op: In dit artikel is een samengevatte en algemene omschrijving van naburige rechten gegeven. Als je vragen over een specifieke situatie hebt is het altijd verstandig om contact met een jurist of advocaat op te nemen.

Blijf op de hoogte van juridische tips, interessante uitspraken en artikelen.

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen over uw situatie, of wilt u graag weten of een huurprijsvermindering in uw geval kansrijk is? Dan kunt u vrijblijvend contact opnemen via onderstaande knoppen.